Ο εορτασμός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 γίνεται στην Ελλάδα και την Κύπρο, σε κέντρα των Ελλήνων της διασποράς στις 25 Μαρτίου κάθε χρόνο, ημέρα εορτασμού και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Η ημέρα αυτή είναι επίσημη αργία στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Οι εκδηλώσεις εορτασμού είναι η καθιερωμένη στρατιωτική παρέλαση στην Αθήνα την 25η Μαρτίου, ενώ την προηγούμενη, στις 24 Μαρτίου, γίνεται μαθητική εορτή στα σχολεία της χώρας.
Σε άλλους Δήμους και περιοχές της Ελλάδος γίνονται παρελάσεις στρατιωτικών αγημάτων, μαθητών, συλλόγων κλπ. καθώς και δοξολογίες στους ναούς, ανήμερα της εορτής.
Ο εορτασμός σε αυτή την ημέρα καθιερώθηκε επίσημα το 1838 με το Βασιλικό Διάταγμα υπ’ αριθμό 980 / στις 27 – 3 του ιδίου έτους με το τότε ημερολόγιο δλδ στις 15 – 3 που ισχύει σήμερα, από την Κυβέρνηση του Όθωνα.
Συγκεκριμένα :
Η 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, είχε οριστεί ως ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης από τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρο Υψηλάντη
"ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους"
Η 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, είχε οριστεί ως ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης από τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρο Υψηλάντη
"ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους"
Ο Ρήγας Φεραίος, ήταν ο μεγάλος εμπνευστής, που είχε πρώτος συλλάβει το σχέδιο απελευθέρωσης του Έθνους, όμως ο Θάνατος του καθυστέρησε την έναρξη της γενίκευσης του απελευθερωτικού αγώνα, η οποία προήλθε από την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας το 1814 στην Οδησσό, με ιδρυτές τους τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά, τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Αντώνιο Κομιζόπουλο.
Οι Φιλικοί αφού μυούνταν στην Εταιρεία έδιναν όρκο πίστης και επικοινωνούσαν με κώδικες, ψευδώνυμα και συνθηματικές λέξεις.
Η πορεία ανάπτυξης της Φιλικής Εταιρείας ήταν εντυπωσιακή τόσο στο εσωτερικό της Ελλάδος όσο και στο εξωτερικό.
Κάτω από την μυστική αυτή οργάνωση συσπειρώνονται λαϊκοί μικροαστοί, αλλά και Φαναριώτες, Κοτζαμπάσηδες, Κληρικοί, Οπλαρχηγοί που έπαιξαν σημαντικό αγωνιστικό ρόλο για την ανεξαρτησία της Πατρίδος, όπως οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αναγνωσταράς, ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος , γνωστός ως Παπαφλέσσας, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Νέγρης, οι Κουντουριώτηδες, Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός, όπου σήκωσε και το λάβαρο της Επανάστασης.
Η ημερομηνία της 25ης Μαρτίου θεωρήθηκε ως σημείο αναφοράς από τις πρώτες ήδη ημέρες της Επανάστασης, έστω κι αν υπήρχαν περιοχές που είχαν επαναστατήσει ενωρίτερα, ήταν η ημέρα γενίκευσης την ελληνικής επανάστασης.
Αν και εορτάζεται από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης του Έθνους μας σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος, τις Πρωτεύουσες και με διάφορες εκδηλώσεις, από ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους.
Έως το 1875 ο στρατός στην Αθήνα βρισκόταν παρατεταγμένος κατά μήκος της διαδρομής της βασιλικής πομπής από τα ανάκτορα προς την εκκλησία της Αγ. Ειρήνης, όπου γινόταν λειτουργία και αντίστροφα.
Έως το 1875 ο στρατός στην Αθήνα βρισκόταν παρατεταγμένος κατά μήκος της διαδρομής της βασιλικής πομπής από τα ανάκτορα προς την εκκλησία της Αγ. Ειρήνης, όπου γινόταν λειτουργία και αντίστροφα.
Το 1875 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά παρέλαση του στρατού μπροστά από τα ανάκτορα, πρακτική τρέχουσα από τα μέσα του αιώνα σε δημόσιες γιορτές της Γαλλίας και της Γερμανίας .
Τα επόμενα χρόνια την παρέλαση του στρατού πλαισίωναν πρόσκοποι, μαθητές σχολείων και στρατιωτικών σχολών.
Το 1932 τα σχολεία της Αθήνας παρέλασαν μπροστά από επισήμους στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη μαζί με τους προσκόπους, τη φρουρά της πόλης, εθνικιστικές οργανώσεις, τον στρατό και το Ιππικό.
Από το 1936 η μαθητική παρέλαση, που έγινε μπροστά από το βασιλιά Γεώργιο και τον πρωθυπουργό Μεταξά, έλαβε επίσημο χαρακτήρα.
Ο Ρήγας Φεραίος, ο Βελεστινλής, πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης.
Έζησε από το 1757 έως 24 Ιουνίου 1798, ετών 41.
Πολύ φίλος του Αλέξανδρου Υψηλάντη, που αργότερα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας και την απελευθέρωση του Έθνους. Έζησε από το 1757 έως 24 Ιουνίου 1798, ετών 41.
Όλος ο Θούριος
Ως πότε παλικάρια, θα ζούμε στα στενά,
μονάχοι σα λιοντάρια, στις ράχες στα βουνά;
Σπηλιές να κατοικούμε, να βλέπουμε κλαδιά,
να φεύγωμ’ απ’ τον κόσμον, για την πικρή σκλαβιά;
Να χάνωμεν αδέλφια, πατρίδα και γονείς,
τους φίλους, τα παιδιά μας, κι όλους τους συγγενείς;
Κάλλιο είναι μιάς ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνια, σκλαβιά και φυλακή.
Τι σ’ ωφελεί αν ζήσεις, και είσαι στη σκλαβιά;
στοχάσου πως σε ψένουν, καθ’ ώραν στην φωτιά.
Βεζύρης, δραγουμάνος, αφέντης κι αν σταθής
ο τύραννος αδίκως σε κάμνει να χαθής.
Δουλεύεις όλη ημέρα, σε ό,τι κι αν σε πει,
κι’ αυτός πασχίζει πάλιν, το αίμα σου να πιει.
Ο Σούτζος, κι ο Μουρούζης, Πετράκης, Σκαναβής
Γκίκας και Μαυρογένης, καθρέπτης, ειν’ να ιδής.
Ανδρείοι καπετάνοι, παπάδες, λαϊκοί,
σκοτώθηκαν κι αγάδες, με άδικον σπαθί.
Κι αμέτρητοι άλλοι τόσοι, και Τούρκοι και Ρωμιοί,
ζωήν και πλούτον χάνουν, χωρίς καμμιά αφορμή.
Ελάτε με έναν ζήλον, σε τούτον τον καιρόν,
να κάμωμεν τον όρκον, επάνω στον σταυρόν.
Συμβούλους προκομμένους, με πατριωτισμόν
να βάλωμεν εις όλα, να δίδουν ορισμόν.
Οι νόμοι να ‘ν’ ο πρώτος, και μόνος οδηγός,
και της πατρίδος ένας, να γένει αρχηγός.
Γιατί κι η αναρχία, ομοιάζει την σκλαβιά,
να ζούμε σαν θηρία, ειν’ πιο σκληρή φωτιά.
Και τότε με τα χέρια, ψηλά στον ουρανόν
ας πούμ’ απ’ την καρδιά μας, ετούτα στον Θεόν.
Εδώ σηκώνονται οι πατριώτες όρθιοι,
και υψώνοντας τα χέρια προς τον ουρανόν,
κάνουν τον όρκον.
Ω βασιλεύ του κόσμου, ορκίζομαι σε Σε,
στην γνώμην των τυράννων, να μην έλθω ποτέ.
Μήτε να τους δουλεύσω, μήτε να πλανηθώ,
εις τα ταξίματά τους, για να παραδοθώ.
Εν όσω ζω στον κόσμον, ο μόνος μου σκοπός,
για να τους αφανίσω, θε νάναι σταθερός.
Πιστός εις την πατρίδα, συντρίβω τον ζυγόν,
αχώριστος για να ‘μαι, υπό τον στρατηγόν.
Κι αν παραβώ τον όρκον, ν’ αστράψ’ ο ουρανός,
και να με κατακάψη, να γένω σαν καπνός.
από τον Αντώνη Λουκόπουλο.